W dniach 17-25.10.2025 w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej podczas 63. Rzeszowskich Spotkań Teatralnych – 4. Festiwalu Arcydzieł gościły teatry z różnych stron Polski prezentując frapujące, refleksyjne i nowoczesne interpretacje literatury oraz popkultury. Klasyka w ich ujęciach często poruszała temat schyłku, przemijania i przeszłości, pobudzając refleksje nad powtarzalnością historii i odchodzeniem.
W trakcie wydarzenia poza ciekawymi czytaniami performatywnymi i koncertami, przede wszystkim mogliśmy obejrzeć siedem spektakli konkursowych, które walczyły o miano najlepszego i statuetkę WANDĘ 2025. Oceniało je Jury w składzie: Małgorzata Warsicka, Justyna Szafran, Tomasz Domagała, Juliusz Chrząstowski oraz Tomasz Miłkowski.
Dodatkowo, podczas gali finałowej ogłoszono także werdykt Publiczności oraz po raz pierwszy w tym formacie festiwalu – Nagrodę Dziennikarzy. W tym składzie naszą redakcję, Radio Centrum reprezentowała Karolina Marciszewska. W jury akredytowanych dziennikarzy byli jeszcze Kinga Dereniowska (Nowiny), Agnieszka Lipska (PAP), Adam Głaczyński (Radio Rzeszów), Andrzej Piątek („Dziennik teatralny”), Wit Hadło (portal toRzeszów.pl), Katarzyna Bolec (blog „OnaRecenzuje) i Katarzyna Cetera („Tarnowski Kurier Kulturalny”).
I tak, w sobotę 25 października podczas uroczystej gali zamknięcia ogłoszono:
🏆NAGRODĘ GŁÓWNĄ Festiwalu Arcydzieł, statuetkę „Wanda”– dla spektaklu „REJS. HISTORIA” w reż. Radka Stępnia z Teatr Nowy Poznań im. I. Cywińskiej w Poznaniu – za poruszający spektakl, ukazujący dojrzewanie wewnętrzne bohatera, będące jednocześnie częścią procesu jego odchodzenia; także przedstawienie obraz/przemian Polski i jej obciążeń, trwania między dojrzałością a niedojrzałością, poszukiwania miejsca w powojennej Europie.
Ponadto Jury przyznało
⭐️ NAGRODY AKTORSKIE:
▪️Nagroda dla Mateusza Łasowskiego za rolę Łopachina w „Wiśniowym sadzie” w reż. Pawła Łysaka z Teatr Powszechny im. Z. Hubnera w Warszawie, za znakomity portret człowieka próbującego ratować świat i społeczność wbrew im samym, rozdartego między uczciwością wobec bliskich sobie ludzi a szansą, która nadarza się na skutek ich katastrofy i oderwania od rzeczywistości.
▪️Nagroda dla Artema Manuilova za rolę Firsa w „Wiśniowym sadzie” w reż. Pawła Łysaka z Teatru Powszechnego im. Z. Hubnera w Warszawie za poruszający głos rozpaczy, będący reinkarnacją mitu Kassandry w świecie bezwzględnej wojny. 3000
Nagroda dla Krzysztofa Szczepaniaka za rolę Józia w spektaklu „Ferdydurke” w reż. Mariusza Malca z Och-Teatru w Warszawie za rolę Józia, rozdwojonego między komentowaniem rzeczywistości a zanurzeniem w onirycznym świecie.
▪️Nagroda dla Marii Seweryn za rolę Młodziakowej w spektaklu „Ferdydurke” w reż. Mariusza Malca z Och-Teatru w Warszawie, za wolność poszukiwań w surrealistycznej konwencji, ukazującej jałowość powierzchownej postępowości.
▪️Nagroda dla Sebastiana Perdka za rolę Miętusa w spektaklu „Ferdydurke” w reż. Mariusza Malca z Och-Teatru w Warszawie, za rolę bohatera, owładniętego obsesyjnym uwielbieniem parobka, symbolizującego tu prostotę i prawdę.
▪️Nagroda dla Jana Romanowskiego za rolę Gombrowicza (1983) w spektaklu „Rejs. Historia” w reż. Radka Stępnia Teatru Nowego im. I. Cywińskiej w Poznaniu za rolę bohatera wyjeżdżającego do Argentyny, bez świadomości, że opuszcza Polskę na zawsze, walczącego o swoją osobność w świecie oczekującym podporządkowania.
▪️Nagroda dla Mikołaja Grabowskiego za rolę Witolda Gombrowicza (1963) w spektaklu „Rejs. Historia” w reż. Radka Stępnia Teatru Nowego im. I. Cywińskiej w Poznaniu. Za kreację bohatera powracającego po 24 latach do Europy bohatera, pełną dystansu do samego siebie i gotowości do zrozumienia powojennych przemian, za szczerość i głęboką prawdę aktorskiej kreacji.
▪️Nagroda Zespołowa dla aktorek spektaklu „Niech no tylko zakwitną jabłonie” w reż. Wojciecha Kościelniaka z Nowego Teatru im. Witkacego w Słupsku za pełne pasji, energii i stuprocentowej obecności aktorstwo, będące podstawą znakomicie opowiedzianej historii: tej przez małe h oraz tej – ważniejszej duchowej – zaklętej w portretującym rzeczywistość pejzażu miejsca i czasu.
⭐️ NAGRODY REALIZACYJNE:
▪️Reżyseria
Nagroda dla Radka Stępnia za „Rejs. Historia” z Teatru Nowego I. Cywińskiej w Poznaniu, ukazujący duchowe przemiany Witolda Gombrowicza, prześwietlone przez przemiany historii, od czasów przedwojennych po lata 60. ubiegłego wieku, spektakl daje impuls do refleksji nad światem, wciąż tkwiącym w kleszczach stereotypów.
▪️Muzyka
Nagroda dla Dominika Strycharskiego za muzykę do spektaklu „Wiśniowy sad” w reż. Piotra Łysaka z Teatru Powszechnego w Warszawie za stworzenie niezwykłej ścieżki dźwiękowej katastrofy naszego świata, bardziej przerażającej, niż pęknięcie czechowowskiej struny.
▪️Scenografia
Nagroda dla Justyny Elminowskiej za scenografię spektaklu „Titanic” reż. Michała Siegoczyńskiego z Teatru im. W. Horzycy w Toruniu, za pełną znaczeń przestrzeń, która umożliwia aktorom i widzom niezwykłą podróż przez świat współczesnych mitów.
⭐️I WYRÓŻNIENIA JURY:
▪️Muzyka
Wyróżnienie dla Karima Matusewicza za pejzaż dźwiękowy spektaklu „Ferdydurke”w reż. Mariusza Malca z Och-Teatru w Warszawie za stworzenie olśniewającej dźwiękowej narracji, wyznaczającej kontrapunkt dla wyrafinowanej pracy zespołu aktorskiego.
▪️Dział literacki i Dział promocji
Wyróżnienie dla Magdaleny Koryntczyk, Rafała Michalczuka, Grzegorza Myćki za teatralny program w formie pokładowego dziennika do spektaklu „Rejs. Historia” w reż. Radka Stępnia z Teatru Nowego im. I. Cywińskiej w Poznaniu – za niesamowity pomysł, znakomitą realizację graficzną i merytoryczną.
Aktorskie
▪️Wyróżnienie dla Pawła Kruszelnickiego za role Jacka, Di Caprio w spektaklu „Titanic” w reż. Michała Siegoczyńskiego z Teatru im. W. Horzycy w Toruniu, jego role dowodzą umiejętności przemiany postaci, utożsamiania z nimi i dystansu.
▪️Wyróżnienie dla Antoniny Choroszy za role Matki, Milionerki, Cesarzowej w „Rejsie. Historia”, za wykreowanie kobiet silnych, gotowych stawić czoła dziwności tego świata.
▪️Wyróżnienie dla Mateusza Marczydło za rolę Psa w spektaklu „Dzieci z Bullerbyn” w reż. Sławomira Narlocha z Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie za stworzenie postaci szlachetnej, czułej i nieoczywistej, środkami na co dzień w teatrze używanymi nie często: aktorską intuicją i sercem.
▪️Wyróżnienie dla Roberta Chodura za rolę Koguta/Kury w spektaklu „Dzieci z Bullerbyn” w reż. Sławomira Narlocha z Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie za niezwykle barwną, pełną czułości kreację, która jednoczy wszystkie pokolenia, przenosząc je do krainy dzieciństwa.
⭐️NAGRODĘ PUBLICZNOŚCI otrzymał spektakl „FERDYDURKE” w reż. Mariusza Malca z OCH-TEATR w Warszawie
⭐️NAGRODĘ DZIENNIKARZY otrzymał spektakl „NIECH NO TYLKO ZAKWITNĄ JABŁONIE” A. Osieckiej w reż. W. Kościelniaka z Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku – za przenikliwą refleksję na temat powtarzalności mechanizmów i kontekstów dziejowych. Wydobycie na nowo głębokich znaczeń i liryzmu z kompilacji tekstów prasowych i poetyckich. Oryginalną formę spektaklu i znakomitą aktorską realizację przywołującą istotę twórczości i osobowości Agnieszki Osieckiej.
⭐️WYRÓŻNIENIE JURY DZIENNIKARZY
Ponadto jury dziennikarskie wyróżnia zespół aktorski spektaklu „FERDYDURKE” wg Witolda Gombrowicza, reż. Mariusza Malca z Och-Teatru w Warszawie. Za wybitne aktorstwo i trafne ożywienie dzieła Witolda Gombrowicza.
🎭🎭🎭🎭🎭🎭🎭🎭🎭🎭
Titanic – Teatr im. W. Horzycy w Toruniu
Statek miłości z często telenowelowym humorem, ale na poważnie przypominający, że mamy bilet tylko w jedną stronę. Wchodząc na, jak go okrzyknięto, niezatapialny statek, cud ludzkiego umysłu i metaforę potęgi, każdy z pasażerów miał swoje motywacje i marzenia, ale nikt nie myślał o katastrofie czy nawet śmierci. Opowieść ta stanowi niejako przypomnienie, że koniec jest nieuchronny – dla wszystkich, niezależnie od szerokości geograficznej, statusu i wiary. Rodzimy się z dwiema datami, nawet jeśli nie chcemy o tym myśleć czy o tym zapominamy.
W spektaklu Michała Siergoczyńskiego, w wielowarstwowej narracji, mieszają się namiętności, ale i postaci – od inspirowanych filmem Jamesa Camerona – na scenie pojawiają się zarówno Jack i Ross, jak i aktorzy wcielający się w Leonardo DiCaprio oraz Kate Winslet, po świadków zdarzenia, pasażerów, w tym np. pojawia się słynna pielęgniarka w Titanica Violet Jessop, która przeżyła 3 katastrofy morskie.
Niesamowita sceneria i ciekawy dobór muzyczny. Chociaż spektakl, jest nierówny, ma znakomite momenty, i daje do myślenia.
Niech no tylko zakwitną jabłonie – Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku
To się nazywa połączenie – reżyseria jednego z najważniejszych twórców polskiej sceny muzycznej, Wojciecha Kościelniaka, a scenariusz królowej polskiej piosenki, Agnieszki Osieckiej.
Ten musical to opowieść o Polsce sprzed i tuż po wojnie, do lat 50. włącznie. Opowieść oparta na tekstach reklamowych, ogłoszeniach prasowych, szlagierach, utworach propagandowych, a nawet prywatnej korespondencji autorki. W tym pełnym tańca, odniesień do historii i filmów widowisku, zachwyca nie tylko scenograficzna zabawa metaforą (gdy np. autobus staje się stryczkiem), ale to jak oddaje miłość Osieckiej do słowa, jej zabawę tekstami i mądrość w prostocie wypowiedzi. Tu nie usłyszymy typowych, najbardziej znanych piosenek tekściarski, a mimo to od początku do końca czuć jej ducha, jej buntowniczą naturę i osobowość.
Na oklaski zasługuje także obsada złożona wyłącznie z kobiet, które z energią i w perfekcyjnie dopracowanych choreografiach oddają rytm i emocje minionych czasów.
Ferdydurke – Och-Teatr w Warszawie
Z tego spektaklu wyszłam oczarowana pełną “gębą”. Ta rozbuchana emocjami, słowem i kreacjami aktorskimi satyra na proces edukacji, proces dojrzewania, wszechobecne drobnomieszczaństwo i kastowość społeczeństwa, pokazuje wymiar aktualności i uniwersalności tej opowieści. To błyskotliwe widowisko, zagrane bez użycia mikroportów (!!!) daje przyjemność z obcowania z teatrem, gdzie aktorzy mają wspaniałą dykcję i głosy, a ich gra z absurdem ma dynamikę, rytm i wciąga niesłychanie. Zanurzamy się w ten świat, być może dając się upupić, ale przede wszystkim zachwycając się Gombrowiczem i jego twórczością. A tak serio, to aż chciałoby się krzyknąć „A kto nie był ten trąba”.
Rejs. Historia – Teatr Nowy im. Izabeli Cywińskiej w Poznaniu
W którym momencie będąc na falach życia można przejść egzamin dojrzałości? Czy człowiek kiedykolwiek otrzymuje odpowiedzi na nurtujące go pytania, zrozumienie, a może jest tak, że każde pytanie o człowieczeństwo, historię, tożsamość rodzi tylko kolejne pytania i wątpliwości? W spektaklu Radka Stępnia w tytułowy transoceaniczny rejs wyrusza dwóch Witoldów: młody, płynący w przededniu II wojny światowej z Gdyni do Argentyny, i starszy, powracający do Europy po latach spędzonych na obczyźnie. Ich podróż to historia, w której jawa miesza się ze snem, a rozterki jednostki z bolączkami narodu i zbiorowości.
To spektakl bardzo sprawnie i ciekawie wyreżyserowany, który zyskuje, szczególnie w drugiej części, gdy na scenę wychodzi Mikołaj Grabowski.
Opracowała: Karolina Marciszewska
Fot. Sebastian Stankiewicz/ Teatr im. W. Siemaszkowej